Op de Open Monumentendagen 8 en 9 september 2018 verschijnt er een architectuurroute langs Apeldoornse architectuur met buitenlandse invloed,waaronder de Villa Essenhoeck (voorheen Villa Theresia), Soerenseweg 154 behorende tot de architectuurstroming Americana
Architect: J.A. Heuvelink, 1920-1922
Americana is een wat onderbelichte architectuurstroming uit de periode 1880-1930. Americana is dan ook niet echt een stijl met eenduidige kenmerken, maar eerder een stroming waarbij Amerikaanse voorbeelden de Nederlandse architectuur beïnvloedden. In de periode 1880-1930 keken Nederlandse architecten veel naar wat zich op het gebied van architectuur in de Verenigde Staten afspeelde. De VS werden in deze periode een nieuwe wereldmacht. In de voorgaande twee eeuwen importeerden Amerikaans architecten Europese architectuurstijlen, in het bijzonder de Engelse architectuurstijlen, zoals het Palladianisme en de neogotische stijl. Ook de Franse architectuurstijl van de Beaux-Arts sloeg aan in de verenigde Staten. Binnen dit amalgaam van stijlinvloeden ontwikkelden zich enkele toonaangevende trends die juist typisch Amerikaans waren, zoals de wolkenkrabber. Amerikaanse invloeden in Nederland waren vooral zichtbaar in de kantoorbouw en warenhuizen. Het Witte Huis in Rotterdam was zelfs Europa’s eerste wolkenkrabber. Zeer invloedrijk en een vrijwel op zichzelf staand fenomeen was de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright met zijn prairie-style. Na een reis door Europa in 1909-1910 raakte hij geïnspireerd door de Engelse Arts and Crafts Movement en de Wiener Secession.
Tijdens zijn reis naar de Verenigde Staten, in 1911, ontdekte architect H.P. Berlage de architectuur van Frank Lloyd Wright. Weer terug in Nederland noemde Berlage Wright in zijn lezingen en stak zijn bewondering niet onder stoelen of banken. Die bewondering sloeg over op zijn toehoorders, veelal jonge architecten. De invloed van Frank Lloyd Wright is duidelijk terug te zien in het werk van de Haagse School-architecten zoal Jan Wils en Co Brandes. Ook de wat oudere architecten als Willem Marinus Dudok en Robert van ’t Hoff raakten geïnspireerd door Frank Lloyd Wright.
Van ‘t Hoff leerde Wrights werk niet kennen door Berlage (want hij verbleef van 1906 tot 1915 in Engeland), maar via de inmiddels legendarisch Wasmuth-publicatie Frank Lloyd Wright, Chicago (1910). Hij reisde naar Chicago om Wrights werk in het echt te zien. In een van Van ‘t Hoffs weinige gerealiseerde ontwerpen, Villa Henny, is de invloed van Frank Lloyd Wright onmiskenbaar. Villa Henny stond ook bekend als de betonvilla, hoewel alleen de constructie van gewapend beton is. Vooruitstrevend was de functionele indeling van de plattegrond. Dat verraadt ook invloed van De Stijl, waar Van ’t Hoff lid van was. Tot in de jaren twintig genoot Villa Henny in de vakkringen een bijzondere status als modern en vooruitstrevend, maar raakte al snel achterhaald met de bouw van het Rietveld-Schröderhuis (1924).
Voor het ontwerp van Villa Essenhoeck (voorheen Villa Theresia) vroeg de opdrachtgever de Apeldoornse architect J.A. Heuvelink om inspiratie op te doen bij Van ’t Hoffs Villa Henny, op dat moment nog steeds toonaangevend. Heuvelink was gewend in een traditionele klassieke stijl te werken en dat liet hij ook niet helemaal los, want in tegenstelling tot Villa Henny is de plattegrond van Villa Essenhoeck traditioneel. Echter, onder invloed van Villa Henny kwam Heuvelink tot een meer abstracte, geometrische vormgeving. Het exterieur met de gepleisterde gevels, de contrastwerking tussen open en gesloten en het grote overstekende platte dak maakt dat Villa Essenhoeck een zeldzaam voorbeeld is van Americana in Apeldoorn.
